خروجی انسان از این دنیا فقط در قیامت معلوم می شود . زرنگ،
سعادتمند و ...لذا حضرت علی علیه السلام در این باره می فرماید:
الْغِنَی وَالْفَقْرُ بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَی اللَّهِ 1
یعنی حوسمان باشد که در شناسنامه کسی ثبت نشده، کسی که
فقیر بود، باید در قیامت هم فقیر باشد (فقیر بن فقیر ) و کسی که
غنی بود، برای همیشه غنی باشد (غنی بن غنی بن غنی بن غنی ).
فقیر نباید امید خود را از دست بدهد و غنی هم نباید مغرور شود .
بسا فقیر در آخرت غنی شود و بر عکس؛ به قول سعدی :
بسا سواره که آنجا پیاده خواهد شد = بسا پیاده که آنجا سوار خواهد بود
بسا امیر که آنجا اسیر خواهد شد =بسا امیر که آنجا فرمانگذار خواهد بود 2
خداوند از تمام آفریده‌های خود استفاده بهینه کرده است؛ زنبور، کرم، درخت،
خاک همه را به کار گماشته و بر حسب وظیفه، مقامی به آن‌ها داده است.
این صفت در مؤمن نیز می‌باشد؛ از این رو به کم قانع است و از اندک‌ها نیز
استفاده? بهینه می‌کند. مؤمن هرچه مرغوب‌تر می‌شود، از امور رفاهی دیگران
استفاده نمی‌کند؛ هرچند دوست او باشد. خدای متعال روزی و رزق هر کسی
را می‌دهد؛ بر این اساس، مؤمن با کم‌ترین امور رفاهی و ابزار، بهترین استفاده‌ها
را می‌برد و زمانی که وارد قیامت می‌شود با دست پر وارد می شود.
اما جهنمی‌ها افرادی هستند که هرچه از امور دنیایی و رفاهی به آن‌ها می‌دهید
باز با چنگ و دندان و حرص در جست‌وجوی آن هستند. این عده از همین عالم،
جهنم خود را آماده می‌کنند.
1- شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج20، ص152.
2-دیوان اشعار سعدی، قصیده23.
